توضیحات پروژه

پروژه معماری خانه ساباط در نیاوران تهران، یکی از نمونه‌های برجسته و جذاب بازسازی ویلایی است که در سال ۱۳۵۴ ساخته شده است. این پروژه، با بهره‌گیری از اصول و ویژگی‌های معماری سنتی ایرانی، به بازآفرینی و بهبود فضای زندگی و تعامل با محیط پرداخته است. مهم‌ترین محورهای طراحی این خانه شامل حریم خصوصی، سلسله مراتب فضایی، و مرکزیت هستند که به‌طور ویژه در قالب بازسازی و نوسازی خانه به کار رفته‌اند.

حریم خصوصی

در طراحی خانه ساباط، حفظ حریم خصوصی به عنوان یکی از اصول اساسی در نظر گرفته شده است. در این پروژه، معماری به‌گونه‌ای طراحی شده است که فضای داخلی خانه، از دید بیرونی محفوظ باشد و در عین حال ارتباط مناسب و پویایی میان فضاهای مختلف برقرار شود. در نظر گرفتن فضاهای خصوصی و نیمه‌خصوصی از طریق جداسازی‌ها و تقسیم‌بندی‌های هوشمندانه، موجب شده است که هر قسمت از خانه فضایی امن و آرام برای ساکنان فراهم کند. این ویژگی به‌ویژه در فضاهایی همچون اتاق‌های خواب، حمام‌ها و سرویس‌های بهداشتی که به‌طور معمول به حریم خصوصی نیاز دارند، بیشتر مشهود است.

سلسله مراتب فضایی

سلسله مراتب فضایی در این خانه به‌طور دقیق و متناسب با نیازهای کاربری ایجاد شده است. این سلسله مراتب نه تنها در توزیع و چینش فضاهای مختلف، بلکه در انتقال و حرکت بین آن‌ها نیز خود را نشان می‌دهد. طراحی مسیرهای ارتباطی، همچون راهروها و پله‌ها، به‌گونه‌ای است که هر فضا به‌طور تدریجی از فضاهای عمومی به فضاهای خصوصی و نیمه‌خصوصی منتقل می‌شود. این سیر از عمومی به خصوصی، باعث ایجاد احساسی از کنترل و دسترسی‌پذیری می‌شود که در معماری ایرانی به‌ویژه در خانه‌های قدیمی، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.

مرکزیت

یکی از ویژگی‌های مهم خانه ساباط، ایجاد یک مرکزیت در طرح کلی ساختمان است که در آن فضاهای مختلف به صورت دایره‌وار یا خطی حول محور مرکزی سازمان‌دهی شده‌اند. این مرکزیت علاوه بر اینکه موجب جریان یافتن نور طبیعی و هوای تازه در تمام فضاها می‌شود، به‌نوعی باعث می‌شود که نقطه‌ای واحد به عنوان قلب خانه و مرکز زندگی ساکنان عمل کند. این ویژگی، علاوه بر عملکردهای فنی و زیباشناختی، باعث ایجاد حس همبستگی و ارتباط میان اعضای خانواده می‌شود.

الهام از معماری ایرانی (ساباط)

طراحی خانه ساباط به‌ویژه در ایجاد فضای ورودی و گذرگاه‌ها، الهام‌گرفته از معماری اصیل ایرانی است. ساباط به عنوان یک فضای نیمه‌مسقف که در معماری ایرانی برای ارتباط فضای داخلی با محیط بیرون استفاده می‌شود، به‌عنوان یک عنصر اصلی در طرح خانه ساباط نیز به‌کار گرفته شده است. این ویژگی که از گذشته در معماری ایرانی برای فراهم آوردن سایه، تهویه مناسب و ایجاد فضای نیمه‌خصوصی در فضاهای مسکونی استفاده می‌شده، در این پروژه به‌طور هوشمندانه‌ای پیاده‌سازی شده است.

سرپناه و آسایش

خانه ساباط با دو عنصر اصلی «آسایش» و «سرپناه» طراحی شده است. آسایش در این پروژه به‌عنوان یک نیاز اولیه برای ساکنان مطرح شده و در طراحی آن، توجه ویژه‌ای به تأمین شرایط راحت و مناسب برای زندگی انجام شده است. این طراحی موجب شده که خانه نه تنها به‌عنوان یک سرپناه، بلکه به‌عنوان مکانی برای آرامش و رفاه ساکنان عمل کند. در عین حال، سرپناه بودن خانه، از جنبه‌های مختلف همچون پوشش سقف، استفاده از مصالح مناسب و تأمین فضای مناسب در برابر عوامل محیطی، به‌خوبی رعایت شده است.

نور و تهویه

در طراحی خانه ساباط، نور و تهویه به‌طور ویژه‌ای مد نظر قرار گرفته است. با استفاده از بازشوها و شیارهایی در دیوارها، جریان هوا و نور به‌صورت طبیعی در فضاها هدایت می‌شود. این امر نه تنها موجب ایجاد فضاهای روشن و دلپذیر شده است، بلکه به تهویه مناسب و کاهش مصرف انرژی نیز کمک می‌کند. استفاده از پنجره‌های عریض و درب‌های کشویی نیز به‌عنوان راهی برای پیوند فضای داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است.

پروژه خانه ساباط، نمونه‌ای از طراحی معماری معاصر است که به‌خوبی از اصول و ویژگی‌های معماری ایرانی استفاده کرده است. این خانه با توجه به حفظ حریم خصوصی، ایجاد سلسله مراتب فضایی، مرکزیت مناسب و طراحی به‌منظور آسایش و راحتی ساکنان، یکی از پروژه‌های موفق در بازسازی و احیای معماری ایرانی به شمار می‌رود. طراحی‌های مدرن و تطبیق آن‌ها با اصول سنتی موجب شده است که این خانه نه تنها از لحاظ فنی، بلکه از لحاظ زیبایی‌شناسی و عملکردی نیز بسیار موفق باشد.