ثبت ملی خانه قاجاری زارع جدس و کدیور در شیراز
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس خبر داد: ۳۷۳ خانه با قدمت دوره‌های زندیه تا معاصر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس از ثبت یک‌خانه قاجاری در بافت تاریخی شیراز در فهرست ملی خبر داد و گفت: خانه تاریخی زارع جدس و کدیور به شماره ۳۴۱۵۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. طبق آمارهای موجود ۳۷۳ خانه تاریخی فارس با قدمت دوره‌های زندیه، قاجار و معاصر در فهرست آثار ملی قرار گرفته است و مطابق قانون این آثار تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است و هرگونه دخل و تصرف و عملیات منجر به تخریب و یا تغییر هویت آن شود برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، تعزیرات و مجازات از دارنده جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تائید و نظارت این وزارت خانه ممکن خواهد بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس افزود: قدمت خانه تاریخی زارع جدس و کدیور به دوره قاجار و پهلوی اول باز می‌گردد و نام‌گذاری آن به نام مالکان قبلی بناست.
ثابت اقلیدی با بیان اینکه خانه زارع جدس و کدیور در بافت تاریخی شهر شیراز، محله سنگ سیاه، گذر حاج زینل، طاق حسینیه کردها، قرار دارد، تصریح کرد: ضلع جنوبی خانه متعلق به دوره پهلوی و سه ضلع دیگر آن متعلق به دوره قاجار است، خانه در اواخر دوره پهلوی به دو قسمت مجزا تبدیل‌شده که یکی از خانه‌ها مربوط به داوود زارع جدس و دیگری مربوط به کدیور بوده و به همین دلیل بنا دارای دو درب ورودی است.
او گفت: ورودی اصلی بنا از سمت غربی با کتیبه کاشی معرق و شیر سر در پیشانی آن بوده است که در تفکیک خانه مسدود و درب فلزی کوچکی در کنار آن باز می‌شود و ورودی دیگر از سمت جنوب غربی بنا بازشده است، هر دو درب به‌واسطه یک راهرو بلند و کم ارتفاع به حیاط مرکزی دسترسی دارند و شاه‌نشین بنا هم در ضلع غربی است.
او در ادامه تأکید کرد: در حال حاضر تعمیرات خانه طبق طرح مرمت تایید شده در حال انجام است و بنا از نظر ایستایی در وضعیت مناسبی بسر می‌برد.
ضلع غربی خانه زارع جدس دارای دو اتاق سه‌دری و چهاردری با پلکان و راهرو مرکزی در نما با طاق ضربی، درک‌های چوبی دولتی با طاق هلالی به همراه شیشه‌های رنگی بوده است. این درک‌ها در اتاق سه‌دری با درب‌های آهنی جایگزین شده‌اند. در بالای درک‌ها و کتیبه‌های پیشانی درک‌ها از تزئینات آجر معقلی استفاده شده است و در پایین همه با سنگ‌های ازاره گندمک هستند سقف این دو اتاق چوبی است.
ضلع شمالی خانه زارع جدس دارای یک اتاق چهار دری با پلکان سنگی جانبی و راهرو دسترسی است. درک‌های این ضلع نیز چوبی با طاق تمام تزئینات کاشی و آجر در بدنه و پیشانی بنا بوده است که درک‌ها به آهنی تغییریافته‌اند. این اتاق به نسبت ساده‌تر از سایر اتاقها هستند. زیرزمین این ضلع با طاق کلیه کارشده است.
ضلع جنوبی بنادر دو اشکوب متعلق به دوره پهلوی است و با یک پلکان سنگی با سنگ‌های مشبک دسترسی دارد. اتاق سه‌دری این اشکوب با درک‌های دولتی چوبی ساده با طاق کلیل، سقف پرواز بندی، بدنه گچ‌بری ساده در حاشیه بالایی دیوار و درک ارسی بوده است.
مصالح استفاده شده در بنا در پی از سنگ و گچ و در نما از آجر و ازاره های سنگی در پایین است. سقف زیر زمین ها با استفاده از تاق های چوبی و آجری و با طاق آهنک، کلیل و مسطح پوشیده شده اند. ورودی بسیاری از اتاقها دارای کاشی شطرنجی سیاه و سفید و حاشیه جووک کاری است.